Dat executeurs de erfrechtelijke macht in Nederland hebben overgenomen, zijn we al aan gewend. Een lange formatie was niet nodig. Dat zich ook boeven onder de executeurachtigen bevinden, is altijd weer even schrikken. Het gaat immers om een vertrouwenspersoon: de laatste persoon op aarde waar men boevengedrag van zou mogen verwachten. Desondanks moest onlangs, op 24 februari 2017, een executeur-afwikkelingsbewindvoerder zich bij de Gelderse strafrechter melden, ECLI:2017:952. Erfrecht en strafrecht zijn normaalgesproken verschillende juridische dimensies. Voor '180 uur' werden de schotten echter even opgeheven.
Art. 4:171 BW***
Tante had in haar testament drie erfgenamen benoemd, een echtpaar en een derde. De eerste erfgenaam (lees: de verdachte) was tevens executeur-afwikkelingsbewindvoerder als bedoeld in art. 4:171 BW. Het bewind was ingesteld in het gemeenschappelijk belang van de erfgenamen. De executeur-afwikkelingsbewindvoerder was onder meer bevoegd de bankrekeningen op te heffen, alsmede een verdeling tot stand te brengen van de nalatenschap met inachtneming van het aan de erfgenamen toekomende. Vaststond in ieder geval dat verdachte, na aanvaarding van zijn functie, mocht beschikken over de gelden van de nalatenschap (zij het in het belang van alle erfgenamen) en dat hij een verdeling tot stand mocht brengen. Civielrechtelijk was hij derhalve gepakt en gezakt. Strafrechtelijk was hem ten laste gelegd dat hij zich een hoeveelheid geld uit de nalatenschap, welk geld hij onder zich had in zijn hoedanigheid van executeur-afwikkelingsbewindvoerder, wederrechtelijk had toegeëigend. De derde erfgenaam had niet alleen niets ontvangen bij de verdeling, maar was ook niet op de hoogte gesteld van de betreffende verdeling. Het ging om maar liefst €118.250. Voor een bedrag van €8.250 ging verdachte vrijuit. Dat bedrag had het karakter van onkosten, en vergoeding van dergelijke kosten behoort nu eenmaal tot de taak van de executeur. Voor zover derhalve: vrijspraak! Maar dat gold niet voor de rest, te weten €110.000. Hij was weliswaar gerechtigd tot verdeling, maar dan had hij ook erfgenaam nummer drie in de verdeling moeten betrekken. Logisch. Verdachte heeft als 'heer en meester' beschikt over een goed dat aan een ander behoort.
De strafmaat
De Gelderse rechter wikt en weegt over de op te leggen straf:
'De rechtbank heeft bij de straftoemeting in het bijzonder in aanmerking genomen dat verdachte zich in zijn functie als executeur afwikkelingsbewindvoerder schuldig heeft gemaakt aan verduistering van vermogen uit de nalatenschap van zijn tante. Hierdoor heeft verdachte het vertrouwen dat zijn tante en een andere erfgenaam in hem stelden en ook behoorden te kunnen stellen, te meer nu hij financieel onderlegd is en een publieke functie bekleedde, op ernstige wijze beschaamd. Door als executeur afwikkelingsbewindvoerder zonder enig overleg alleen geld uit de nalatenschap uit te keren aan zichzelf en zijn echtgenote, heeft verdachte de derde erfgenaam buiten spel gezet. Deze erfgenaam heeft financieel nadeel geleden doordat hij geen geld uit de nalatenschap heeft ontvangen. Bovendien heeft deze erfgenaam via successieheffing door de Belastingdienst de hoogte van zijn erfdeel moeten vernemen'. (Curs. BS)
Was het de eerste keer?
'In het voordeel van de verdachte weegt de rechtbank mee dat hij een blanco strafblad heeft en dat sinds het plegen van het strafbare feit bijna acht jaar is verstreken. Ook weegt de rechtbank mee dat verdachte – evenals zijn inmiddels overleden echtgenote – mede-erfgenaam was en recht had op een groot deel van de nalatenschap die hij beheerde. Inmiddels is komen vast te staan dat verdachte zich uiteindelijk niet meer geld uit de nalatenschap wederrechtelijk heeft toegeëigend dan waarop hij en zijn echtgenote aanspraak konden maken.'
Het loopt uiteindelijk met een sisser af. De driesterrenexecuteur wordt veroordeeld tot een werkstraf van 180 uren. Zelfs voor het afwikkelen van een nalatenschap heeft men langer nodig?
De clou
Zorg voor een betrouwbare driesterrenexecuteur. Eerlijk zullen wij (lees: de afwikkelingsbewindvoerder) alles delen. Mooi spul dat art. 4:171 BW.
Verpruts het niet!
Op 7 april 2017 verzorgt prof.mr.dr. Bernard Schols de PE-Pitstop Executele en afwikkelingsbewind. Na deze cursus bent u overtuigd van de stelling dat een testament zonder executeur geen testament meer genoemd kan worden. > Meer informatie en aanmelden
Geef een reactie