Elk bedrijf krijgt vroeg of laat bezoek van de Belastingdienst. Vroeger stelde de Belastingdienst eens in de zoveel jaar een boekenonderzoek in. Tegenwoordig is er vaker een speciale aanleiding voor een controle. Zo kunnen bijvoorbeeld de meest recente aangiften aanleiding zijn om een onderzoek in te stellen. Tijdens zo’n controle heeft de belastingplichtige enige informatieverplichtingen.
De belastingplichtige is verplicht op verzoek van de inspecteur en/of ontvanger van de belastingen informatie te verschaffen die nodig kan zijn voor een juiste vaststelling van de belastingschuld of van belang kan zijn voor de invordering van belastingschulden. Bij een controle zal de eigenlijke verzameling van de informatie worden uitgevoerd door de controle(ambtenaren). De belastingplichtige en de informatieplichtige hoeven overigens niet altijd dezelfde te zijn. Als de belastingplichtige bijvoorbeeld een B.V. of N.V. is, zullen immers de bestuurders moeten voldoen aan de informatieverzoeken met betrekking tot de fiscale positie van de betreffende rechtspersoon.
Relevantie van informatie
In artikel 47 van de AWR staat dat een informatieverzoek slechts mag zien op fiscaal relevante informatie. Echter de betekenis van bepaalde gegevens is soms alleen vast te stellen aan de hand van hun onderlinge samenhang. Daarom is het niet altijd van tevoren te bepalen of een bepaald gegeven fiscaal relevant is. De belastingplichtige heeft in ieder geval het recht te weigeren zijn medewerking te verlenen als de inspecteur alleen informatie of gegevens vraagt om een boete op te leggen. En aangezien het opleggen van een boete aan te merken is als een strafvervolging heeft de belastingplichtige ook het recht om te zwijgen.
ABBB
Naast de eis dat de informatie fiscaal relevant moet zijn, wordt de bevoegdheid van de inspecteur en/of ontvanger van de belastingen ook begrensd door de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Dit houdt simpel gezegd in dat de Belastingdienst op een eerlijke manier moet omgaan met de belastingplichtige. Zo moet de fiscus de belastingplichtige een redelijke termijn geven om de gestelde vragen te beantwoorden en de gevraagde informatie ter beschikking te stellen. Verder mogen er geen vragen worden gesteld of informatie worden gevraagd waarvan niet aannemelijk kan worden gemaakt wat de fiscale relevantie is. De Belastingdienst mag de belastingplichtige evenmin onnodig op kosten jagen om bepaalde stukken te verstrekken.
Verschoningsrecht
Strikt genomen kan niemand zich beroepen op een geheimhoudingsplicht om te ontkomen aan de verplichting om fiscaal relevante informatie te verstrekken aan de Belastingdienst. Alleen bedienaren van de godsdienst, notarissen, advocaten, procureurs, artsen en apothekers kunnen zich voor het voldoen aan de informatieverplichting ten behoeve van derden zich beroepen op geheimhoudingsplicht. Dit verschoningsrecht geldt niet als een verschoningsgerechtigde optreedt in een andere hoedanigheid, bijvoorbeeld als belastingadviseur of accountant. Deze beroepsgroepen hebben wel een zogeheten ‘informeel verschoningsrecht’ en in sommige gevallen een ‘afgeleid verschoningsrecht’.
Informeel verschoningsrecht
Op 23 september 2005 besliste de Hoge Raad dat belastingadviseurs en accountants bepaalde stukken niet ter inzage hoeven te verstrekken aan de Belastingdienst, voor zover die stukken ten doel hebben de fiscale positie van de belastingplichtige te belichten of hem daarover te adviseren.
Het gaat hierbij om:
- fiscale adviezen;
- overige rapporten die in het kader van de beroepsuitoefening worden uitgrebacht, zoals due-diligencerapporten en second opinions;
- verslagen van een overleg met de cliënt; en
- correspondentie met de cliënt en e-mails binnen het kantoor van de adviseur.
De Hoge Raad baseert zijn oordeel dus op het doel van het document afkomstig van de externe adviseur. Onderdelen van de documenten die niet tot doel hebben de fiscale positie van een belastingplichtige te belichten of hem daarover te adviseren, moeten gevraagd wel worden verstrekt. Daarvoor kan het nodig zijn dat documenten worden gesplitst of geschoond.
Beroepsregels
Belastingadviseurs en accountants zijn vaak ook gebonden aan beroepsregels en algemene voorwaarden. Zo volgt uit de beroepsregels van onder andere de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) en het Register Belastingadviseurs (RB) dat elke belastingadviseur verplicht is tot geheimhouding van alles wat hem ter kennis komt in de uitoefening van zijn beroep. Veel belastingadvieskantoren hebben ook een dergelijke geheimhoudingsclausule opgenomen in hun algemene voorwaarden. Deze geheimhoudingsplicht houdt echter geen stand als een belastingadviseur op wettelijke gronden informatie moet overleggen of een verklaring moet afleggen.
Wet: artikelen 47, 51 en 53a AWR
Meer informatie: Hoge Raad, 25 september 2005, ECLI:NL:HR:2005:AU3140
Geef een reactie